Świadczenia przysługujące w oparciu o przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004r. o Pomocy Społecznej
(Dz. U. Nr 64, poz.593 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o pomocy społecznej.
Udzielaniem świadczeń z pomocy społecznej zajmują się ośrodki pomocy społecznej właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby/rodziny, a w sytuacjach szczególnych właściwe według miejsca pobytu.
Świadczenia pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego, bądź innej osoby za jej zgodą. Postępowanie w sprawach świadczeń może również zostać wszczęte z urzędu, tj. w przypadku powzięcia przez ośrodek pomocy społecznej informacji o potrzebie udzielenia pomocy danej osobie lub rodzinie. Przyznanie pomocy następuje w drodze decyzji administracyjnej, po uprzednim rozeznaniu sytuacji życiowej rodziny przez pracownika socjalnego w formie przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny. Niektóre formy świadczeń nie wymagają wydawania decyzji administracyjnej.
Zakwalifikowanie do pomocy następuje przy spełnieniu dwóch przesłanek: dochód osoby lub rodziny w wysokości nie przekraczającej kryterium dochodowego wynikającego z ustawy o pomocy społecznej i wystąpienie powodu udzielenia pomocy.
Kryterium ustawowe:
Osoba samotnie gospodarująca – 461 zł,
Osoba w rodzinie – 316 zł,
Rodzina – ilość osób w rodzinie x 316 zł (na osobę).
Przykładowe powody udzielania pomocy: ubóstwo, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, bezrobocie, trudności opiekuńczo-wychowawcze, bezdomność, przemoc w rodzinie, zdarzenie losowe, klęska żywiołowa i inne.
Dochód dla celów pomocy społecznej – suma miesięcznych dochodów z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku (przy utracie dochodu – z miesiąca, w którym złożono wniosek) bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, pomniejszona o:
miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych,
składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne określone w przepisach odrębnych,
kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.
Do dochodu nie wlicza się jednorazowego świadczenia socjalnego i wartości świadczeń w naturze. Dla osób prowadzących działalność gospodarczą ustawa o pomocy społecznej określa inny sposób naliczania dochodu. Przyjęto, że z 1ha przeliczeniowego uzyskuje się miesięczny dochód w wysokości 194 zł.
Świadczenia pieniężne - przykłady:
1) zasiłek stały – przyznawany z tyt. niezdolności do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, przy spełnieniu kryterium dochodowego; miesięczna kwota zasiłku zróżnicowana jest w stosunku do faktycznego dochodu osoby/na osobę w rodzinie – nie mniej niż 30 zł;
2) zasiłek okresowy – przyznawany w szczególności z tyt. długotrwałej choroby, bezrobocia, niepełnosprawności i in., przy spełnieniu kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej/rodziny; miesięczna kwota zasiłku zróżnicowana jest w stosunku do faktycznego dochodu osoby lub rodziny; kwota minimalna 20 zł;
3) zasiłek celowy – przyznawany z tyt. niezbędnej potrzeby bytowej przy spełnieniu kryterium dochodowego;
4) zasiłek specjalny celowy – przyznawany w uzasadnionych przypadkach, przy przekroczeniu kryterium dochodowego;
5) zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie – warunki i tryb przyznawania określa gmina;
6) pomoc dla rodzin zastępczych oraz usamodzielniających się wychowanków – udziela właściwy miejscowo starosta (lub działający z upoważnienia dyrektor powiatowego centrum pomocy rodzinie) na zasadach określonych w ustawie i przepisach wykonawczych;
7) świadczenia pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla uchodźców.
Świadczenia niepieniężne - przykłady:
1) praca socjalna, poradnictwo specjalistyczne;
2) bilet kredytowany;
3) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie się;
4) sprawienie pogrzebu;
5) interwencja kryzysowa;
6) schronienie, posiłek, niezbędne ubranie;
7) usługi opiekuńcze;
8) kierowanie, pobyt i usługi w domach pomocy społecznej.
